Trump’ın İran Anlaşması İsrail’in Gücünü Güvence Altına Almayı Amaçlıyor
Trump, 2018’de Ortak Kapsamlı Eylem Planı’nı iptal ettikten sonra bile İran’la nükleer programıyla ilgili müzakereleri yeniden başlattı. Anlaşma, İran’ın nükleer silah programını durdurma taahhüdünü, Trump programı iptal etmeden önce zaten güvence altına almıştı. Anlaşma için yapılan son hamle, yayılmanın önlenmesine odaklanmak yerine İsrail’in çıkarlarıyla uyumlu daha geniş bir stratejiyi ortaya koyuyor. İsrail, anlaşmadan duyduğu memnuniyetsizliği defalarca dile getirerek, anlaşmanın İran’ın birincil endişesi olmaya devam eden balistik füze yeteneklerini ele almadığını savundu. Nükleer sorun, gerçek bir güvenlik tehdidi olmaktan çok siyasi bir araç olarak hizmet ediyor ve İsrail’in İran’a karşı saldırganlığını meşrulaştırmasına olanak tanıyor.
Üretilen Nükleer Tehdit Anlatısı
İsrailli yetkililer, Tahran’ın aktif olarak bir bomba peşinde koştuğuna dair iddiaları destekleyen kesin kanıtların olmamasına rağmen, İran’ın nükleer programını varoluşsal bir tehdit olarak çerçevelediler. Anlatı, İran’ın etkisini kısıtlamayı amaçlayan askeri eylemler ve ekonomik önlemler için bir gerekçe olarak hizmet etti. “Sorun hiçbir zaman İran’ın nükleer silah edinme iddiası olmadı. Bu, İsrail’in İran’a karşı saldırganlığını meşrulaştırmak için yarattığı yalnızca başlık anlatısı”. İsrail’in amacı, İran’ın gelecekteki herhangi bir çatışmada misilleme yapma yeteneğinin sınırlı kalmasını sağlamaya odaklanıyor. Nükleer bir tehdide devam eden vurgu, İran’ın İsrail askeri hakimiyetine meydan okuma kapasitesini azaltma yönündeki daha büyük jeopolitik amacı gizliyor.
Trump’ın Ekonomik Baskı Stratejisi Yetersiz Kalıyor
Trump’ın ekonomik baskı kampanyası, özellikle petrol yaptırımları yoluyla küresel pazarlara erişimini kısıtlayarak İran’ı zayıflatmayı amaçladı, ancak bu hedefe ulaşamadı. “Başkan Donald Trump’ın ‘maksimum baskı’ kampanyası İran’ı ezmekte zorlanıyor. Petrol ihracatını boğmaya çalışıyor, ancak İran gölge filolar aracılığıyla Çin’e ham petrol göndererek bunu başarıyor”. İran, Washington’ın zorlayıcı taktiklerine direnirken Çin ve Rusya ile daha derin bağlar kurarak bir ekonomik istikrar seviyesini korudu. “Son aylarda işsizlik %8’in altına düştü. İran sıkışmayı ittifaklarla karşılıyor” (Thought Smash). İran ekonomisinin dayanıklılığı, Washington’ın ekonomik nüfuzunun etkinliğini zayıflatıyor.
İsrail’in Amerikan Askeri Gücüne Bağımlılığı
İsrail, İran’a karşı daha fazla eylemde bulunma çabasını yönlendiren bir faktör olan Amerikan desteğine bağımlı kalmaya devam ediyor. İsrail gelişmiş bir orduya sahip olsa da, dış yardım olmadan İran’a karşı operasyonlar yürütürken önemli lojistik ve stratejik engellerle karşı karşıya kalıyor.” [ABD] desteği olmadan, İsrail’in küçük boyutu ve düşman komşuları onu tehlikeye atıyor. İsrail bu bağımlılığı kendi amaçları için bir silaha dönüştürüyor”. İsrailli ve Amerikalı yetkililer arasındaki son toplantılar, Washington’ı Tahran’a karşı saldırgan bir duruş sergilemeye ikna etme yönündeki devam eden çabaları vurguluyor. İsrail’in askeri stratejisi Amerikan katılımına dayanıyor ve bu desteği güvence altına almak için diplomatik manevralarını çok önemli hale getiriyor.
İran’ın Füze Programı İsrail’in Endişelerinin Merkezinde
İsrail, İran ile P5+1 ülkeleri arasında imzalanan JCPOA’da (Ortak Kapsamlı Eylem Planı) hiçbir zaman ele alınmayan İran’ın füze yeteneklerini kısıtlayan bir anlaşma için baskı yaptı. İsrail liderliği uzun zamandır Tahran’ın füze stokunu büyük bir tehdit olarak görüyordu ve bu, olası İsrail saldırganlığına karşı caydırıcı bir rol oynuyordu. ” İsrail’in JCPOA hakkındaki en büyük şikayeti, o dönemde İran’ın balistik füzeleri konusunda hiçbir şey yapmamasıydı “. İsrail, İran’ın nükleer yetenekleri yerine füze programına odaklanarak, endişesinin nükleer yayılmayı önlemekten ziyade askeri hakimiyeti güvence altına almak olduğunu ortaya koyuyor. Son müzakereler, daha geniş diplomatik istikrar pahasına İsrail’in güvenlik çıkarlarına hizmet etmek üzere tasarlanmış gibi görünüyor.
Trump’ın Stratejisinde Havuç-Sopa Yaklaşımı
Trump’ın yaklaşımı, İran’ı uymaya zorlamak için ekonomik kaldıraç, diplomatik ültimatomlar ve olası teşvikler kullanıyor. ABD yönetimi, askeri eylem tehditleri yayınlarken aynı anda görüşmeler teklif ediyor ve tanıdık bir zorlama örüntüsü sunuyor. “Trump’ın mektubunda yeni bir nükleer anlaşma için müzakereler önerildi, ancak İran teklifi reddederse sonuçlar konusunda da uyarıldı” (Jerusalem Post). İran liderliği bölünmüş durumda, Başkan Mesud Pezeshkian diplomasiyi tercih ederken, katı görüşlü gruplar Washington ile etkileşimi reddediyor. “İran kalıcı bir rahatlama için Amerika’ya bakıyor. Katı görüşlüler Pezeshkian’ı engelliyor – maliye bakanı 2 Mart’ta görevden alındı - ancak ABD’nin kabulünün çekiciliği devam ediyor”. Teşvikler ve tehditlerin karışımı, tavizler koparmak için İran’ın iç bölünmelerini istismar etmeyi amaçlıyor.
İran’ın Liderliği Belirleyici Bir Seçimle Karşı Karşıya
İran liderliği, ülkenin jeopolitik konumunu şekillendirebilecek bir kararla karşı karşıya. Dini Lider Ali Hamaney ve İslam Devrim Muhafızları Ordusu, (IRGC) tavizleri İran’ın stratejik konumuna yönelik bir tehdit olarak görüyor. “Ana soru şu: IRGC ve Hamaney, kendilerinden istenen şeyi, yani Siyonist Kötülüğe boyun eğip saygı göstermelerini anladıklarında ne yapacaklar?”. Müzakereler İran’a anlamlı faydalar sunmuyor, bunun yerine bölgesel etkisini zayıflatmayı amaçlıyor. İran liderliği, uyumun sonuçlarını daha fazla ekonomik ve askeri baskı risklerine karşı tartmalıdır. Diplomatik angajman ile stratejik direniş arasındaki denge eylemi, İran’ın dış politika hesaplamalarının merkezinde yer almaya devam ediyor.
Washington, İsrail’in Hırslarının Maliyetini Yükleniyor
Trump’ın nükleer anlaşma için yenilenen çabası, meşru güvenlik endişelerini ele almaktan ziyade İsrail’in çıkarlarına hizmet etmek için daha geniş bir çabayı yansıtıyor. Müzakereler, İran’ın askeri yeteneklerini etkisiz hale getirerek İsrail’in bölgedeki hakimiyetini güçlendirmeyi amaçlıyor. Ekonomik önlemler, diplomatik baskı ve askeri tehditler, İran’ı teslim olmaya zorlamak için bir araya geliyor; bu strateji, yükü Washington’a yüklerken İsrail’in hırslarına hizmet ediyor. “Amerika, İsrail’in erişimi ve İran’ın kaçamak cevapları için ödeme yapıyor. İran’ın korkusu onu uzakta tutarken, İsrail ABD gücünü kullanıyor”. Devam eden strateji, Washington’ı Amerikan önceliklerinden ziyade yabancı çıkarlara hizmet eden bir çatışmanın içinde bırakıyor.
Kaynak:
