İş Dünyası Üzerindeki Etkiler

Birleşik Krallık’ın OpenAI ile imzaladığı yeni mutabakat zaptı, adalet ve eğitim gibi kamu sektörlerinin hassas verilerine ABD merkezli bu özel şirketin erişimini sağlıyor, üstelik belirsiz yönetişim koşulları altında. ABD’li şirketler için bu, pazar fırsatlarının genişlemesi anlamına geliyor. Ancak aynı zamanda riskleri de artırıyor: artan düzenleyici denetimler, potansiyel toplumsal tepkiler ve veri yerelleştirme çağrıları…
Birleşik Krallık’taki şirketler ise başka bir zorlukla karşı karşıya; bağımlılık. Egemen yapay zekâ kapasitesine sahip olmadıkları için dış sistemlere bağımlı kalacaklar; bu sistemlerde ise kontrol ve özelleştirme imkânı sınırlı.

Giriş

22 Temmuz 2025’te imzalanan Birleşik Krallık–OpenAI anlaşması, sivil toplum ve hukuk uzmanları tarafından şeffaflıktan uzak oluşu nedeniyle eleştirildi. Kritik devlet işlevlerine bir ABD’li özel şirketin entegre edilmesiyle, Birleşik Krallık hız kazanmak uğruna egemenliğinden feragat etmiş olabilir.

Stratejik Etkiler

Bu sadece bir teknoloji ortaklığı değil, aynı zamanda yapısal bir tavizdir. Birleşik Krallık, kendi egemen algoritmalarını geliştirmek yerine yabancı algoritmaları entegre etmeyi tercih etti. Bu karar, gelecekteki yapay zekânın şekillendirilmesi, denetlenmesi ve yönetilmesinde ulusal etki gücünü zayıflatıyor. Küresel güç dengesi giderek yapay zekâ yığını (AI stack) üzerinde kimin kontrol sahibi olduğuna kayarken, Britanya sadece düzenleyici bir rol üstlenme riskiyle karşı karşıya kalıyor; kullandığı araçları yöneten değil, yönlendirilen bir pozisyona düşüyor.

Birleşik Krallık ve ABD Ulusal Gücüne Etkisi

• Birleşik Krallık: Uygulamada iddialı, fakat kiralanmış kapasiteye bağımlı.
• ABD: Yapay zekâ yönetişimini ihraç ederek ve modellerini yurt dışında konumlandırarak etkisini genişletiyor.

Yapay Zekâ Dörtlüsü’ne (AI Quad) Etkileri

• Algoritmalar: Birleşik Krallık, uzun vadeli olarak ABD tarafından eğitilmiş modellere bağımlı kalma riski taşıyor.
• Veri: Kamu sektörü verileri paylaşılıyor, ancak kullanım şartları belirsizliğini koruyor.
• Çipler ve Enerji: Birleşik Krallık’ın sınırlı yerel bilgi işlem gücü, ABD’nin hiper ölçekli altyapılarına olan bağımlılığı sürdürüyor.

Küresel Perspektif

Britanya’nın dijital duruşu giderek stratejik olarak kısıtlanıyor. Hindistan, Fransa ve Suudi Arabistan gibi ülkeler, benzer bağımlılık risklerine karşı kendi egemen yapay zekâ girişimlerini hızlandırabilir. Birleşik Krallık–OpenAI anlaşması bir yol haritası olduğu kadar, bir uyarı niteliği de taşıyor.