GÜNLÜK BÜLTEN:

Bu günlük bültende, jeopolitik, ekonomi ve enerji dünyasının birbirine bağlı gelişmelerine bakıyoruz. Dünyanın önde gelen bilgi kaynaklarından derlenmiş analizlerimiz, küresel olayların arkasındaki dinamikleri anlamanıza yardımcı olmak için hazırlanmıştır.

Bu derlemede yapay zekâ alanındaki gelişmelere daha yakından bakıyoruz.

Geçen hafta, 3W olarak ABD’nin bir “ulusal yapay zekâ altyapısı” kurduğunu belirtmiştik. Bu altyapı; yapay zekâ yarı iletken şirketleri (NVIDIA, AMD), yazılım şirketleri (OpenAI) ve donanım ile veri merkezi altyapısını sağlayan şirketleri (Microsoft) bir araya getiriyor. Ayrıca OpenAI’nın artık stratejik hedefinin teknolojisini yaygınlaştırmak olduğunu, bu kapsamda Amazon ve Walmart ile ortaklık kurduğunu da vurgulamıştık. 3W olarak dikkat çektiğimiz nokta, bu yayılımın ABD merkezli şirketler etrafında şekillenmesidir.

Bizim değerlendirmemize göre yapay zekâ, “yarımküre odaklı çözüm” şeklinde gelişecek. Yani ABD, kendi yapay zekâ altyapısını kendi yarımküresinde kullanacak, Çin ise kendi yarımküresinde. Bu iki altyapı, müşteri rekabetinden ziyade teknolojik üstünlük için yarışacak. Hangi ulusal yapay zekâ altyapısı daha ileri giderse, bulunduğu yarımküreye bütüncül bir rekabet avantajı sağlayacak.

Ayrıca bugün değindiğimiz diğer başlıklar:

• ABD–İsrail ittifakının, Hamas’ı ateşkes anlaşmasına uymamakla ilk kez suçlaması
• Yaz döneminde Ukrayna’ya yönelik Batı askeri desteğinin düşüşe geçmesi
• Venezuela’nın ABD’ye “yarımküreye geri dönme” teklifinde bulunması
• Pakistan ve Afganistan arasında artan sınır çatışmaları
• IMF’nin küresel ekonomi tahminini güncellemesi
• ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faiz indirimine hazırlanma sinyalleri
• IEA ve OPEC’in küresel petrol piyasasına dair çelişkili öngörüleri

Jeopolitik

Gazze:

İsrail, Hamas’ın ateşkes anlaşmasına uymadığını iddia ederek bazı taahhütleri uygulamayı geciktireceğini açıkladı (Axios). Tartışma, 28 ölü rehinenin naaşıyla ilgili. Hamas, hepsini teslim etmeyi kabul etti ancak enkaz altında kalanlar nedeniyle tümüne ulaşmanın zaman alacağını belirtti. Netanyahu, Gazze’den Mısır’a açılan Refah Kapısı’nın yeniden açılmasını durdurdu ve yardım tırlarını yarıya indirdi. Çarşamba günü İsrail, Refah’ın yeniden açılması hazırlıklarına başladığını duyurdu (Reuters), fakat bu kez Hamas’ın silahlarını gündeme getirerek anlaşmanın diğer maddelerini askıya alabileceğini ima etti.

ABD Başkanı Trump ise, “Silahsızlanacaklar… silah bırakmazlarsa biz bıraktıracağız” diyerek baskıyı artırdı.

3W olarak bu gelişmeye şaşırmıyoruz. Daha önce Trump Barış Planı analizimizde belirttiğimiz gibi, ABD–İsrail ittifakı istediklerini aldıktan sonra anlaşmanın kendi sorumluluklarını çeşitli bahanelerle ertelemeye eğilimlidir. Bu taktik daha önce Lübnan ve Hizbullah’a karşı da uygulanmıştır.

Ukrayna:

Yeni veriler, yılın ilk yarısına kıyasla Temmuz–Ağustos döneminde Ukrayna’ya yapılan Batı askeri yardımının %43 düştüğünü gösteriyor (AP). Avrupa ülkeleri ABD’den silah alıp Ukrayna’ya gönderse de (PURL mekanizması), İtalya ve İspanya gibi ülkeler diğer NATO müttefiklerinin gerisinde kalıyor. NATO savunma bakanları daha fazla destek sağlama arayışıyla toplanacak.

Venezuela:

Venezuelalı yetkililer, ABD baskısını azaltmak için Trump yönetimine ülkedeki petrol ve madenlerde büyük pay teklif etti (NYT). ABD şirketlerine ayrıcalıklı anlaşmalar, Çin’e yönelen petrol sevkiyatının yeniden ABD’ye çevrilmesi ve Rusya-Çin-İran anlaşmalarının düşürülmesi önerildi.

3W olarak bu teklifin, Hugo Chavez’in karşı çıktığı “ABD vesayetine geri dönüş” anlamına geldiğini not ediyoruz. Bu durum, mevcut Venezuela yönetiminin ideolojik değil, tamamen iktidarı koruma odaklı olduğunu gösteriyor ve ABD açısından rejim değişikliği için askeri gerekçeyi zayıflatıyor.

Güney Asya:

Pakistan ve Afganistan arasında geçen cumartesiden bu yana yoğun sınır çatışmaları yaşanıyor (AP). Onlarca kayıp var. 3W olarak bu durumun, ABD’nin Afganistan’dan Bagram Hava Üssü’nü geri alma baskısıyla eş zamanlı olduğuna dikkat çekiyoruz. Trump, arabulucu olabileceğini söyledi (Bloomberg). “Tesadüf” demek için erken…

Makroekonomi:

IMF, 2025 küresel büyüme tahminini %3,0’dan %3,2’ye yükseltti (Reuters). Trump’ın tarifelerine rağmen büyük ekonomilerle yapılan ticaret anlaşmaları sayesinde en kötüsü engellenmiş görünüyor. 2026 büyüme beklentisi %3,1’de sabit.

Fed Başkanı Jerome Powell, istihdamdaki yavaşlamanın ekonomi için risk oluşturduğunu söyledi (AP). Bu açıklama, Fed’in ekonomik büyümeyi desteklemek için faiz indirimine hazırlandığı şeklinde yorumlanıyor.

Enerji:

IEA, 2026’da günlük 4 milyon varil arz fazlası oluşabileceği uyarısında bulundu (Reuters). Bu, küresel talebin yaklaşık %4’üne eşit. Ajans, arzın talepten çok daha hızlı arttığını belirtiyor.

OPEC ise tabloya daha iyimser bakıyor ve petrol talebinin güçlü ekonomik büyümeyle paralel artacağını savunuyor.

Piyasa ise IEA’ya inanıyor gibi görünüyor. Brent petrol fiyatları 5 ayın dip seviyesine geriledi (FT).

Teknoloji – Yapay Zekâ:

Geçen hafta ABD’deki yapay zekâ yapılanmasını ele almıştık. OpenAI, Amazon’un ardından Walmart ile de anlaşma imzaladı (AP). Bu anlaşmayla Walmart müşterileri, ChatGPT üzerinden sohbet ederek alışveriş yapabilecek, ürünleri anında sepete ekleyip satın alabilecek.

3W olarak tekrar altını çiziyoruz:

Yapay zekâ, küresel değil, yarımküreye bölünmüş altyapılar üzerinden gelişecek. ABD modeli kendi yarımküresine, Çin modeli kendi yarımküresine hizmet edecek. Rekabet, kullanıcıdan değil teknolojiden olacak.